Theo truyền thống người Việt dùng từ đường để làm nơi thờ cúng ông bà tổ tiên.  Nhà từ đường gỗ theo hình chữ Nhất (tiếng Hán) và được trạm trỗ hoa văn tinh sảo.

Để thể hiện công lao của các bậc tiền nhân “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Mỗi dòng họ thường có một nhà thờ lớn để thờ cúng tổ tiên, ông bà. Kiến trúc này được gọi là nhà từ đường hay nhà gỗ từ đường. Nếu bạn cũng đang quan tâm và có ý định muốn xây nhà từ đường gỗ. Hãy tham khảo thêm những thông tin Bùi Gia chia sẻ bên dưới đây nhé !

Nhà từ đường gỗ là gì ?

Nhà từ đường hay nhà thờ họ, là nơi để thờ cúng tổ tiên của dòng họ hoặc từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha). Ngoài ra còn là nơi để con cháu xum họp mỗi dịp lễ tết trong một năm. Nhà từ đường gỗ được xây dựng phổ biến ở các vùng đồng bằng phía Bắc. Xây nhà từ đường từ lâu đã được xem như nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

Nhà gỗ từ đường truyền thống

Nhà thờ thường thường được xây bằng gỗ theo những mô hình kiến trúc 3 gian, 5 gian. Ngày nay, dù có khá nhiều mẫu nhà từ đường gỗ hiện đại kết hợp bê tông hay khảm đá được ra đời nhưng vật liệu chủ đạo để xây dựng vẫn là gỗ. Bên cạnh đó, tổng thể nhà vẫn giữ nguyên theo phong cách kiến trúc cổ xưa. Những mẫu thiết kế này thường mang lại được sự ấm áp, gần gũi. Cũng như thể hiện đúng tinh thần hướng về cội nguồn. Những chất liệu thường được sử dụng làm nhà gỗ từ đường là những loại gỗ quen thuộc như: lim, xoan, mít, sồi, gõ đỏ,….

Những lưu ý gì khi thi công nhà gỗ từ đường?

Chọn đất xây nhà thờ từ đường cũng là vấn đề rất quan trọng. Cần lưu ý đến vấn đề phong thủy vì nhà thờ có liên quan đến yếu tố tâm linh. Đất xây nhà từ đường phải có địa thế tốt, có tường bao xung quanh để bảo vệ công trình.

Nhà gỗ từ đường nên lựa chọn phong cách truyền thống (3 gian, 5 gian) hoặc nhà 2 tầng. Nhưng đều phải theo dạng chữ Nhất (nằm ngang) hai mái trước và sau theo kiểu thu hồi bít đốc. Quy mô lớn hay nhỏ tùy thuộc vào điều kiện của từng họ, gia đình. Trang trí kiến trúc mái, vách, cột sử dụng các hình ảnh hoa văn truyền thống như: hoa sen, chữ Nôm, rồng, biểu tượng tứ quý,….Bên cạnh kiến trúc nội thất thì kiến trúc ngoại thất cũng cần được quan tâm. Phía mặt trước nhà thờ thường đặt chiếu rồng, chiếu đá, cặp đèn và lư hương ngay trung tâm, vừa mang ý nghĩa về phong thủy, vừa thể hiện sự bề thế.

Quy chuẩn trong cách thiết kế nhà từ đường gỗ

Quy thức chuẩn trong kiến trúc cổ Việt Nam nói chung, trong xây dựng nhà thờ họ hay từ đường nói riêng là một tiêu quẩn quan trọng nó bao gồm: những quy định thống nhất về kích thước, tỷ lệ giữa các chi tiết, thành phần kiến trúc, hoa văn trang trí trong công trình.

Kiến trúc mái nhà từ đường gỗ

Đối với công trình nhà thờ họ hay nhà từ đường gỗ thì mẫu thiết kế 2 mái sẽ có đôi chút khác với mẫu 4 mái, 8 mái.

Nhà thờ hai mái theo truyền thống thì Triền mái chuẩn kiến trúc cổ Việt Nam sẽ thẳng, không cong. Trong khi đó với công trình 4 mái, 8 mái thì có hếch lên ở góc mái tạo sự thanh thoát. Phần mái lớn và thường chiếm tới 2/3 chiều cao mặt đứng công trình. Góc mái (của công trình nhà 4 mái, 8 mái) tức “tàu đao” làm cong uốn ngược, còn được gọi là đao quật.

Trang trí trên mái cổ: Đối với nhà thờ họ thì những hoa văn được trang trí trên phần mái thường đơn giản hơn so với các công trình Chùa, Đình, Đền, Miếu. Và những hoa văn đặc trưng đó là: Mặt Nguyệt, Đại tự, Vân mây,… thường đặt chính giữa mái. Tiếp theo là các bờ nóc có đặt gạch hoa chanh, đỉnh mái gắn con kìm (long nghê, hay cá chép hóa rồng) ở hai đầu bờ nóc, con sô ở chỗ bờ quyết (bờ guột), con náp, hay lạc long thủy quái … các con giống này luôn là hình tượng thể hiện tinh thần ngôi nhà. Phần diềm mái có chi tiết hoa văn trang trí riêng gọi là diềm mái.

Hệ thống đỡ mái hiên là bằng cây kẻ, hay bẩy. Đây một thanh gỗ đặt chéo theo triền dốc mái, khi đến diềm mái thì vươn ra bằng nguyên tắc đòn bẩy.

Phần kết cấu bên trong của ngôi nhà: cột kèo, xà, kẻ, bảy.

Cột là phần đỡ chính, chịu lực toàn bộ khối lượng của công trình đều đặt lên các cột. Cột tròn to và mập, phình ra ở giữa. Tiết diện của cột trụ thường là dáng tròn nhưng cũng có khi dùng cột dáng vuông. Sức nặng công trình được đặt lên cột, cột đặt lên các đế chân cột chứ không chôn cột sâu xuống nền như là làm nhà ở và chính độ chắc chắn, to khỏe của cột làm công trình ổn định và vững vàng.

Cột là phần chịu lực chính cho toàn bộ ngôi nhà, thường có những loại cột sau:

+ Cột cái: Là những cây cột chính của nhà đặt ở hai đầu nhịp chính tạo chiều sâu cho gian giữa, thân cột tròn, to và mập nhất. Phần nối giữa hai cột cái được gọi là câu đầu.
+ Cột quân hay cột con: Là phần cột phụ ngắn hơn cột cái, vị trí nằm ở đầu các nhịp phụ giữa hai bên nhịp chính. Về chiều cao của cột con thấp và nhỏ hơn cột cái để tạo ra độ dốc của mái nhà. Nối giữa cột con và cột cái bằng xà nách.
+ Cột hiên: nằm ở hiên nhà, phía trước, ngắn hơn cột con. Nối giữa cột hiên và cột con bằng kẻ bẩy.

Phần mái nhà được xây dựng theo các vì nhà. Vì nhà được dựng lên và nối với nhau bằng các xà ngang và xà ngưỡng tạo thành một hình hộp cấu thành lên mái nhà. Vì nhà chính là đơn vị cơ bản khi nói đến kích thước ngôi nhà, giữa hai vì nhà gọi là “gian”. Vì nhà ở mỗi vùng miền có kết cấu khác nhau để tạo ra nét đặc trưng riêng trong văn hóa. Nhìn chung vẫn tuân thủ các quy thức cổ của kiến trúc truyền thống Việt Nam.

Các loại Xà trong nhà từ đường gỗ ?

– Xà hay còn gọi là các giằng ngang chịu kéo dùng để liên kết các cột chính, cột quân, cột hiên với nhau. Xà gồm các loại xà nằm trong và ngoài khung vuông góc với khung.

Xà nằm trong khung sẽ được đặt ở cao độ đỉnh các cột quân liên kết giữa cột cái và cột quân. Những loại xà nằm trong khung bao gồm:
+ Xà lòng cũng gọi là câu đầuhay chếnh: Dùng để liên kết các cột cái với nhau.
+ Xà nách hay tên gọi khác thuận: Dùng để liên kết cột cái với cột quân.

Xà nằm ngoài khung gồm có các loại sau:
+ Xà thượng:được đặt ở vị trí liên kết đỉnh cột cái, song song với chiều dài của ngôi nhà.
+ Xà hạ hay còn gọi xà đại: được đặt ở vị trí liên kết các cột cái với cột quân tại cao độ đỉnh của cột quân. Nằm ở gần sát vị trí liên kết giữa xà lòng, xà nách vào cột cái. Xà hạ cũng song song với chiều dài của ngôi nhà.
+ Xà tử thượng (loại xà nằm trên cột quân): Nối các cột quân của khung ở phía trên.
+ Xà tử hạ (loại xà nằm dưới cột quân): ối các cột quân của khung ở phía dưới, tại điểm cao ngay trên hệ cửa bức bàn.
+ Xà ngưỡng: liên kết các cột con tại điểm ngưỡng cửa. Xà ngưỡng có nhiệm vụ đỡ gần như toàn bộ hệ thống cửa bức bàn.
+ Xà hiên: Nối các cột hiên của khung.

Thượng lương, còn gọi là đòn dông hay Xà nóc đặt trên đỉnh mái.

– Kẻ là các loại dầm đơn được bố trí theo phương chéo của mái nhà. Kẻ sẽ được gác lên các cột bởi các mối mộng chắc chắn, có các loại kẻ sau:
+ Kẻ ngồi là loại kẻ gác từ cột cái sang cột quân, tạo hệ thống liên kết vững chắc trên mái đỡ.
+ Kẻ hiên là loại kẻ được gác từ cột quân sang cột hiên. Một phần của kẻ hiên được kéo dài đâm xuyên qua cột hiên để đỡ phần chân mái.
– Bảy hay bảy hậu hoặc bảy hiên: chính là phần dầm nằm trong khung, được gắn vào cột quân phần liên kết phía sau nhà, và có nhiệm vụ đỡ phần mái vẩy. Đối với nhà thờ họ thì dùng tiền kẻ, hậu bảy, đối với các công trình kiến trúc Đình, Chùa do không có cột hiên và 4 mặt mái hiên thông thoáng nên dùng bảy hiên.

– Hoành, dui, mè đều là các dầm có nhiệm vụ đỡ mái nhà. Trong đó hoành là loại dầm chính được đặt nằm ngang theo chiều dài nhà, vuông góc với khung nhà. Dui là phần dầm phụ đặt dọc chiều dốc mái giao với hoành, đặt gối lên hoành. Mè là dầm phụ nhỏ nhất được đặt gối lên dui, song song với hoành, khoảng cách giữa các mè là nhỏ nhất, vừa đủ để lợp ngói.
– Gạch màn là một loại gạch lá nem làm bằng đất nung. Có tác dụng đỡ ngói đồng thời tạo độ phẳng cho mái, chống thấm dột và chống nóng. Gạch màn đặt ngồi trên lớp mè.
– Ngói mũi hài hay còn gọi là ngói ta hay ngói vẩy rồng cũng được làm bằng đất nung. Phần ngói lợp trực tiếp trên mái giúp chống thấm dột và chống nóng, được lợp trên lớp gạch màn.

Hoa văn trang trí, chạm khắc.

Trong thức kiến trúc cổ Việt Nam chạm trổ, hoa văn trang trí là phần rất quan trọng. Nó thể hiện tinh thần, nét đặc trưng của từng loại công trình, nét văn hóa của từng vùng miền. Kiến trúc dân gian Việt Nam thường để mộc màu gỗ hay quét sơn ta bảo vệ có màu nâu. Sau đó chạm trổ những hình thù long, ly, quy, phượng, hoa văn tùng, cúc, trúc, mai, vân mây, hoa sen

Thước tầm nhà từ đường gỗ.

Thước tầm là một loại thước được sử dụng phổ biến trong thức kiến trúc cổ Việt Nam. Sử dụng một thanh thước bằng tre được đánh dấu mực để ghi lại các kích thước vì kèo và của bộ khung nhà. Từ kích thước này sau gia chủ có thể sửa chữa thay thế các bộ phận hoặc làm lại nhà.

Thước tầm được cất giữ bằng cách gác trên vị trí cao dưới mái nhà. Các kích thước để làm lên một công trình nhà thờ họ, từ đường, chùa, đình, đèn, miếu, đều dựa trên một tiêu chuẩn là “thước tầm”. Một cây thước được tính toán và nghiên cứu theo phong thủy đặc biệt phù hợp theo kích thước cơ thể gia chủ. Sử dụng thước tầm trong đo đạc kích thước xây dựng mang lại tỉ lệ đẹp nhất, cân xứng nhất của ngôi nhà với gia chủ.

Thước lỗ ban nhà từ đường gỗ.

Ngoài thước tầm ra, kích thước nhà thờ họ còn được tính dựa theo thước Lỗ Ban. Các kích thước cần chú ý khi thiết kế nhà thờ họ, từ đường, đình, chùa gồm:

Kích thước lòng nhà: tính từ mép trong của tường trước đến tường hậu

Kích thước ngang nhà: tính từ mép trong của 2 tường hồi.

Kích thước phủ bì: tính từ mép ngoài của 2 tường hồi.

Kích thước cửa: tính theo mép trong của 2 khuôn đứng, mép dưới khuôn đến mép trên bậu cửa.

Kích thước gian: tính theo khoảng cách tim các kèo.

 

Một số mẫu nhà gỗ từ đường đẹp

Dưới đây là một số mẫu nhà gỗ từ đường do kientrucnhasang trực tiếp thiết kế và thi công. Mời các bạn tham khảo nhé

Hi vọng những thông tin kientrucnhasang.com chia sẻ trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nhà từ đường gỗ cũng như lựa chọn được thiết kế phù hợp với mong muốn của mình.

Nếu bạn có nhu cầu tìm đơn vị thiết kế thi công nhà gỗ từ đường. Hãy liên hệ công ty chúng tôi qua số 0982227055 (Mr Đạt) để được hỗ trợ nhanh và tốt nhất. Xin cảm ơn!

Tìm hiểu thêm những sản phẩm sản phẩm nội thất khác tại Bùi Gia tại đây: Cửa gỗ gõ đỏ, Cửa gỗ Lim, Trần gỗ gõ đỏ